21 पाहुणे-
21 पाहुणे-
वसंतऋतूसोबत आमच्याकडे वातावरण – ए - जल्लोश सुरू होणार होता. आम्ही लेला गेल्या गेल्याच आमच्या सर्व
नातेवाईक आणि मित्रपरिवाराला लेला येण्यासाठी आमंत्रणाचे खलिते धाडले. महिनाभराने त्यांना
ते पोचून त्यांच्या मनाची तयारी होऊन, परत महिनाभराच्या प्रवासानी आम्हाला उत्तर यायला
सुरवात झाली - - येतो! - -येतो !! - -येतो!!! रिझर्वेशन झालं की तारखा कळवतो. आणि अचानक
आमच्या लक्षात आलं की आमचे सर्व पाहुणे एकाच वेळी लेला येत आहेत. फार तर एक-दोन दिवसांच्या
फरकाने! कुणी ट्रेकिंगला, कुणी भेटायला, कुणी ले पहायला असे तब्बल पन्नास जण! एकावेळेला!!
त्यातही दोन तरुण म्हातार्‍या- - साठी पासष्ठीच्या! नऊवारी शिवाय काहीही दुसरं न नेसणार्‍या!
खर्दुंगला चढायचं स्वप्न पहाणार्‍या! एक माझी आई आणि दुसरी माझ्या बहिणीची सासू! पण
हे आमच्याच उत्साहाचं फळ होतं. परत पत्र व्यवहाराला किमान दोन महिने लागणार होते. डाऊनला
असतं तर ठीक होतं; भाड्याने गाद्या, पलंग सगळं मिळण्यासारखं होतं. इथे काय करायचं?
इथल्या उन्हाळ्यातही मुबैकर थंडीने कुडकुडणार होते. मुंबईसारखं खाली चटई टाकून चालण्यासारखं
नव्हतं.
तिथल्या
हॉटेल्स च्या खोल्या बुक करूया असं ठरवलं त्यावेळी तिथे हॉटेल्स ही संस्था इतकी भरभराटीला
आली नव्हती. येणारे परदेशी पाहुणे हॉटेल्स पेक्षा तिथल्याच लोकांकडे उतरणं पसंत करायचे.
त्यांच्याबरोबर त्यांच्यासारखच रहायचे, खायचे. कित्येकवेळा 15-15 दिवस प्लाईट्स् रद्द
झाल्या तर पैसे संपल्यामुळे जातांना त्यांचे तंबू, घड्याळं आणि अनेक बारीक सारीक सामान
त्यांना देऊन जायचे. कुठल्याही संस्कृतीत सहज मिसळून जायचा त्यांचा लवचिकपणा खरोखरच
मानला पाहिजे असाच होता. डाऊनचे लोकं ह्या संस्कृतीत सहज मिसळून जाणं शक्य नव्हतं.
एकतर नव्वद टक्के पाहुणे व्हेजिटेरियन. यु.पी., बिहारमधून आलेले काहीजण इतके पराकोटीचे
व्हेजिटेरियन की त्यांनी बोनचायनाच्या प्लेट्स मधे हाडांची पावडर असते ह्या कारणासाठी
त्या प्लेटमधून खायलाही नकार दिला. स्टील प्लेट्स फार गार पडतात म्हणून मी त्या बॅगेत
ठेऊन दोन वर्षांच्या फिक्स डिपॉझिटसारखी ती बॅग कपाटावर ठेऊन दिली होती. ती काढून त्याच्यामधील
प्लेट्स काढेपर्यंत माझी धांदल उडाली. पदार्थांची
कुल्फी जमली. अशा ह्या पाहुण्यांसाठी हॉटेल्समधे चौकशी केली तर पहिला प्रश्न यायचा
- -“पाहुणे डाऊनचे आहेत का परदेशी आहेत?” डाऊनचे म्हणून सांगितलं की एक मोठ्ठा नकार
यायचा. नंतर त्या नकाराचं कारणही कळलं. डाऊनचे लोक रोज आंघोळ करतात. सारखे हात धुतात.
त्यांना पाणी जास्त लागतं आणि गरमही लागतं. हे पाणी आणणं इथे मोठं कष्टाचं कामं होतं.
थेट सिंधूपर्यंत जाऊन किंवा जवळच्या झर्‍या पर्यंत जायचं तरी किमान चारपाच किलोमिटरची
एका दिशेनी रपेट असे. आमचे सर्व पाहुणे अंघोळी आमच्या घरी करतील किंवा `बॉडी ड्रायक्लीन'
करतील अशी सर्वांची समजूत काढून पाहुण्यांची लेमधली तर सोय झाली होती.
बाकीची जबाबदारी मात्र आमच्या सर्व मित्र परिवारानी
आनंदानी उचलली. चीन सीमेवर राहणारे आमचे मित्र
कर्नल सुभेदार आणि कर्नल गद्दकर यांनी आम्हाला सांगून टाकलं - “तुमचे पाहुणे ते आमचे
पाहुणे. आमच्याकडे पाठवलं तर आम्ही सगळ्यांची सोय करू. रहाण्याची, जेवण्याची, त्यांना
पँगाँग सरोवर दाखवायची! एकावेळी मात्र जास्तीत जास्त शंभर लोकांनाच पाठवा!” त्यावेळी
त्यांची सैन्याची आख्खी Div. लडाख सोडून दुसर्‍या फ्रंटवर जाणार
होती. त्यामुळे त्यांचाही नाईलाज होता. नाहीतर हजार लोकांची सोय ही त्यांनी आनंदानी
केली असती. सुदैवानी आमचे पाहुणे पन्नासच होते. द्रौपदीच्या मदतीला कृष्ण जसा वारंवार
धावून यायचा तसे आमचे हे सर्व मित्र आमच्या मदतीला धावून येत होते. आमचे सर्व पाहुणे
ह्या सैन्यपरिवाराला भेटून त्यांच्याबरोबर राहून आल्यावर सैन्याच्या खडतर जीवनाचा इतक्या
जवळून झालेला परिचय हा आपल्या जीवनातला अविस्मरणीय प्रसंग असल्याचं बोलून दाखवत. उत्साहाने
सळसळणार्‍या, अतिशय रुबाबदार, भारदस्त मिशांच्या, स्मार्ट युनिफॉर्म्ड ऑफिसर्स वीरांबरोबर
आपले फोटो काढून घेण्याची सर्व स्त्रीवर्गाला फार इच्छा असे. ‘25 वर्षांपूर्वी आम्हाला
विचारलं असतं तर आम्हालाही आर्मी ऑफिसरशी लग्न करायला आवडलं असतं’ अशा सूचक कॉमेंट्स्
मुळे सुट्टीच्या मूड मधे असलेले स्वेटर, मफलरांमधले गुंडाळी-पतिदेव हैराण झाल्याशिवाय
रहात नसत.
आपल्या
परिवारापासून दूर असलेल्या ह्या जवानांनाही ह्या परिवारांना भेटून खूप आनंद होई. जणू
आपला परिवार भेटला असं वाटे. बहिणीबरोबर आलेला तिचा हसरा गोड मुलगा पाहिल्यावर एका
जवानाला त्याच्या मुलाची तीव्रतेने आठवण झाली असावी. रात्री बहिणीची परवानगी घेऊन तो
त्याला जवळ घेऊन थोपटत झोपला. त्याचे लाडही केले. त्यांनी केलेल्या पाहुणचाराने भारावून
आमचे पाहुणे परत येत. त्यांनी बनवलेली पनीरची भाजी, गाजरहलवा यांचं कौतुक करीत. इतक्या
दुर्गम गावात आईस्क्रीम कसं काय मिळतं म्हणूनही विचारणा करीत. मधेच बहिणीनी विचारलं.
–
“इथली गाजरं जरा खारट असतात का इथल्या गाजरहलव्यात थोडसं चवीला मीठ पण घालतात का ग?
कारण जिथे जिथे गाजर हलवा खाल्ला तिथे तिथे तो थोडासा खारट होता”. तिला जेंव्हा टिण्ड
गाजराची भाजी पाण्याने स्वच्छ धुवून गाजर हलवा करायची लडाख स्पेशल रीत सांगितली तेंव्हा
सर्वांना इथल्या सैनिकांना मनोमन सॅल्यूट केल्याशिवाय राहवलं नाही.
आमच्या
नऊवारी साडीतल्या आज्ज्यांचा खर्दुंगला ह्या भारतातील सर्वात उंच खिंडीवर जायचा उत्साह
पाहून खर्दुंगलावरच्या एका जवानाने तर खाली वाकून त्यांना नमस्कारच केला. लेच्या विमानतळावर
मात्र चेकिंग काऊंटरवरच्या माणसांनी त्यांच्या आयुष्यात पहिल्यांदाच नऊवारी साड्या
नेसलेल्या स्त्रिया पाहिल्या. त्यांच्या साड्या पाहून विमानतळावर चेकिंग करणारेच गोंधळून
गेले. आज्यांनी त्यांचे ओचे रिकामे आहेत हे दाखवूनही त्यांना पोटाशी बांधलेल्या नऊवारीच्या
केळांची काळजी वाटत होती. शेवटी दोन्ही आज्यांनी साडी नेसतांना केळं कसं बांधावं लागतं
ह्याचं प्रात्यक्षिक करून दाखवलं. तरीही हे असे अवघड कपडे का घातले असावेत हा संशय
मात्र त्यांच्या मनात कायम राहिला. संपूर्ण ले मुक्कामात दोन्हीही आज्यांची तब्बेत
ठणठणीत होती. त्यांनी आयुष्यभर केलेल्या कष्टांच्या पुण्याईने त्यांना डायबिटिस, ब्लडप्रेशर
असले कुठलेही विकार नव्हते. आणि ‘आज विश्रांती घ्या’ म्हटल्यावर त्यांनीही आमचं ऐकून
निमूटपणे विश्रांती घेतली. काही पाहुण्यांच्या तब्बेती मात्र इतक्या बिघडल्या की त्यांना
pressurized chember मधे ठेऊन शक्य तितक्या
तातडीने डाउनला हलवायची वेळ आली. ब्लडप्रेशरचा त्रास असलेल्यांना लेला येण्यापूर्वी
डॉक्टरांचा सल्ला आणि नियमित गोळ्या ह्यांची फारच आवश्यकता असते आणि ती काळजी घेतली
नाही तर त्यांना लडाखमधे स्वर्गाचं दार दोन बोटच दूर असतं. हेच पेशंट परत चंडीगडला
पोचले की मात्र एकदम पूर्ववत् होऊन हसत खेळत घरी जात. - - मनात लेचा धसका घेऊन - -कायमचा!
आल्यादिवशी छान छान म्हणून हसत खेळत दिवस घालवणार्‍यांना बहुधा संध्याकाळ झाली की मळमळ,
चक्कर, असं सुरु झाल्यावरच आपण दिवसभर झोपायला पाहिजे होतं हे पटत असे. ज्यांना लेच्या
हवेचा त्रास झाला नाही किंवा थोडासाच त्रास झाला ते छे! हाय अल्टिट्युड म्हणजे काहीच
काळजी करण्यासारखं नाही म्हणत अति उत्साहात वावरत असत. हिमांक ह्या Border road organization च्या विभागाने रस्त्याच्या कडेला लावलेल्या ``Don’t be a gama in the land of lamas'' हेच सत्य होतं. लेराज कधी कोणाला
कुठे कसा इंगा दाखवेल हे सांगता येत नसे.
काही उत्साही ट्रेकर्स गोलबकाग्रीचं शिखर चढायच्या
तयारीनिशीच आले होते. हिमालयाचा सराव असल्याने त्यांचे कपडे, त्यांचं जेवण, आणि नकाशे
असे ते स्वयंसिद्ध होते. त्यांच्या ट्रेकचं रोजचं वेळापत्रक दाखवून कुठल्या दिवशी ते
समिटवर पोचतील तेही सांगितलं. आमच्या शेजारीच एव्हरेस्ट चढून गेलेले सोनम वांग्याल
राहत होते. संपूर्ण लेमधे ते हिरो ह्या नावानेच
ओळखले जात. जेंव्हा ह्या एव्हरेस्ट हिरोने “आम्ही तुम्हाला चढतांना पहात राहू” असं
सांगितल तेंव्हा आम्हालाही जरा आश्चर्यच वाटलं. गोलबकांग्री आम्हाला रोज दिसत असलं
तरी घरापासून खूपच लांब होतं. ह्या ट्रेकर ग्रुपनी सांगितल्या दिवशी आम्ही गोलबकांग्रीच्या
बर्फावर नजर ठेऊन होतो. आणि खरोखरच इतकं अंतर असूनही हवेत जरासुद्धा प्रदूषण नसल्याने
आणि विरळ हवामानामुळे त्यांचे वर वर सरकणारे ठिपके आम्ही नजरेने अंदाज बांधू शकत होतो.
आणि दुर्बिणीनी एकामोगोमाग जाणारे हे ठिपके छान पाहूही शकत होतो.
आमच्या नातेवाईकांच्या शिवायही अनेक ले भेटीला
आलेली मंडळी भर बाजारात असलेल्या आमच्या घरामुळे आम्हाला भेटून जातं. लद्दाख मधल्या
सरोवरांचा अभ्यास करायला आलेल्या काही तरुण अभ्यासूंना न विसरता माझ्याकडील उरलीसुरली
कॅडबरी चॉकलेटस् आणि पोस्टमन तेलाचे धुवून साफ करून ठेवलेले दोन कॅन्स मी दिले. वाटेत
लागणार्‍या झर्‍यांचं पाणी भरून न्या म्हणून
सांगताच सगळेच हसायला लागले. - “वहिनी आम्ही इथली सरोवरं पहायला आणि त्यांचा अभ्यास
करायलाच चाललो आहोत अजून पाण्यासाठी कॅन्स कशासाठी?” पण तरीही आमचं मन मोडायला नको
म्हणून ते घेऊनही गेले. काही दिवसांनी ते त्यांचा अभ्यास दौरा उरकून जेंव्हा परत आले
तेंव्हा मुद्दाम भेटायला आले. “वहिनी तुम्ही दिलेल्या ह्या कॅन्सचा आम्हाला सर्वात
जास्त उपयोग झाला. आणि कॅड्बरीजचा पण! ”
लेचा वसंतऋतु सुरू झाला की मॅगपाय, ब्रॅह्मिनि डक्स्
अशा निरनिराळ्या पक्ष्यांसोबत निरनिराळ्या पक्षांचे आमदार, खासदार आणि मंत्रिमहोदय,
पंतप्रधान आणि राष्ट्रपतीही लेला भेटी देण्यास आतुर असत. त्यांच्या येण्याने लेमधे
उत्साह संचारे. प्रत्येकाच्या तोंडी हा विषय चर्चिला जात राही.
---------------------
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Comments
Post a Comment