3 लेहला पाय टेकले-
3 लेहला पाय टेकले-
.jpg)
.jpg)
.jpg)
आत्तापर्यंत पाण्याचा, पांढर्‍या, फेसाळ लाटांचा समुद्र पाहिला होता. आज
आम्ही हिमालय नावाच्या विराट समुद्रावरून चाललो होतो. महाकाय पर्वतरांगांच्या लाटा
पार करत इंडियन एअरलाईन्सचं विमान जात होतं. पांढरंशुभ्र हिमं पसरलेल्या या पर्वत-लाटा
त्सुनामी सारख्याच भारदस्त आकाराच्या होत्या. लाटांवर हेलकावे खात जाणार्‍या होडीसारखं
विमानही हवेच्या पोकळ्यांसमवेत खालीवर करत होतं. बराच काळ थरारक प्रवास करून ढगांच्या
पायघड्यांवरून विमानाचं डौलात लेहला आगमन झालं. छे! छे!! चुकलच! लेह नाही ‘ले’! ‘ला’ म्हणजे खिंड
आणि ‘ले’ म्हणजे खिंडींनी युक्त! हा लदाखी
भाषेतील शब्द आहे. त्यामुळे खर्दुंगला, झोजिला,
तगलाकला, चांगला (च
चा उच्चार चाणक्य प्रमाणे) अशा अनेक खिंडी जिथे आहेत ते
ले. लेला गेल्यावर हात आकाशाला आणि पाय जमिनीला
टेकले. विमानानी चाकं जमिनीवर टेकविली आणि आजूबाजूच्या सर्व प्रवाशांनी उत्स्फूर्तपणे
टाळयांचा कडकडाट केला. शेजारी बसलेल्या चेहर्‍यांवर आनंद ओसांडून जात होता. “काय झालं?”
आम्ही कुतुहलानी विचारलं? “ले आ गया मॅडम - - ले आ गया! ” ह्रदयातून झालेला आनंद चेहर्‍यावर
पसरला की किती निरागस आणि लोभसवाणा दिसतो ना? प्रत्येकजण एकमेकाला “जुले- -जुले” म्हणत आनंद व्यक्त करत होता. आम्हीही
त्या “जुले” महोत्सवात सामील झालो. “ले आलं म्हणून एवढं आनंदित व्हायचं काय कारण आहे?
” हळूच मी प्रवीणला विचारलं. “मॅडम, ले का मौसम बंबईकी फॅशन! सुबह एक, शामको चेंज!”
शेजारच्या हसर्‍या चेहर्‍याकडून अनपेक्षित उत्तर आलं. नंतर कळलं की गेले पंधरा दिवस
येथे फ्लाईट उतरूच शकली नव्हती. कित्येकवेळा खराब हवामानामुळे ले वरून चकरा मारूनही
विमानाला खाली न उतरता परत जावं लागतं. थोडक्यात आम्ही अशा नशीबवान लोकांपैकी होतो
की, ज्यांनी येतो म्हणाल्यावर मनस्वी आणि लहरी स्वभावाच्या ले राजानी ‘स्वागतम्! सुस्वागतम्!’
म्हणून पायघड्या अंथराव्यात.
माणसाची नस कळायला दोन मिनिटं लागत असली तरी एखाद्या गावाची
नस सापडायला किमान दोन वर्ष तरी लागतात. तिथली माणसं, त्यांच्या चालीरीती, तिथला निसर्ग,
निसर्गाला अनुसरून लोकांची जीवनपद्धती, अनेक बारकावे जाणून घेता घेता गावाचा चेहरा
तुमच्या मनात उमटायला लागतो. एखाद्या डिजिटल कॅमेर्‍याप्रमाणे आठवणींचे ठिपके - -पिक्सल
जेवढे जास्त तेवढं मनाच्या पडद्यावरचं चित्र जास्त स्पष्ट आणि नितळ उमटत जातं. आत्तापर्यंत सगळ्या हासर्‍या चेहर्‍यांनी आपल्या
सामानाची जमवाजमव करून उतरायला सुरवात केली. त्यांची भाषा कळत नव्हती पण चेहरे छान वाचता येत होते. चेहर्‍यावरच्या सुरकुत्यांच्या
उठावदार रेषा चेहर्‍यांवरचा आनंद अधिक गडद करत होत्या. डोळ्यांच्या फटींमधून बुबुळांच्या
मासोळ्या सुळकन् पळून जात होत्या. अंगावरच्या काळ्या लांब कोटांची ऊब नजरेलाही जाणवत
होती. आम्हीही सामान खांद्याला आडकवून बाहेर पडलो.
आ!!!! विस्तीर्ण पिवळं पठार- - - वर निळं निळंशार आकाश, - - आभाळाशी
स्पर्धा करणारे, बर्फामधे डोकी बुचकळून आलेले अती अती ऊंच डोंगर! ,- - चमचमणारा सोन्याचा सूर्य!, - - अंगाला जाणवणारा सुखद
गारवा!! आऽहाऽहा! मन एकदम प्रसन्न होउन गेलं. ले बद्दल आत्तापर्यंत ऐकलेल्या कथा, दंतकथा आणि प्रत्यक्ष दर्शन ह्यात
कुठेच संगती वाटली नाही. आमचीही पावलं उत्साहानी चालली होती. छोट्याशा टुमदार विमानतळावर
आम्ही येऊन पोहोचलो होतो. प्रवीणच्या स्वागताला हिमधवल स्कार्फ घेऊन हासर्‍या चेहर्‍यांचा
मासोळी डोळ्यांचा जथा उभा होता. परत तेच हासू- - पोटातून डायरेक्ट ओठावर आलेलं, अकृत्रिम, अगदी नैसर्गिक!
कुठलीच भेसळ नाही! समोरच्या चेहर्‍यावर हासू पाहिलं की अभावित आपल्याही चेहर्‍यावर हासू उमटावं इतकं
संसर्गजन्य! आत्ता पर्यंत “जुले जुले!” म्हणत हातातील पांढरे स्कार्फस् ज्याला इथे
‘खतक’ म्हणतात प्रवीणच्या गळ्यात घालून ऑफिस स्टाफतर्फे प्रवीणचं स्वागत करण्यात आलं.
‘फूल ना फुलाची पाकळी’ किंवा ‘पत्रं पुष्पं फलं तोयं’ ह्या सहज उपलब्ध वाटणार्‍या गोष्टींनाही
पर्याय शोधायला लागतो अशा जागी आम्ही पोचल्याची जाणीव झाली. त्या क्षणी समोरच्या चेहर्‍यांवरील
हासू अणि प्रवीणच्या गळ्यातील खतक ह्या दोन्ही गोष्टी माणसाच्या दुर्दम्य इच्छाशक्तीच्या
प्रतिक वाटल्या.
विमानतळावरून चौफेर
नजर टाकली. समोरच्या चित्रात हिरवारंग एकदम गायब होता. “हिरव्या हिरव्या रंगाची झाडी
घनदाट सांगो चिडवा दिसता कसो खंडाळ्याचो घाट” शब्द गळ्यातून ओठावर न येता माघारी पोटातच
खोल विरून गेले. बाहेर निशब्द शांतता तेवढी ऐकू येत होती. अतिशय उंच डोंगर तपस्वी योग्यांसारखे
किती काळ इथे ध्यानस्थ बसले होते न कळे. त्यांच्या खाद्यांवर रुळणार्‍या पांढर्‍या
शुभ्र जटा आणि तपामुळे त्यांनी गाठलेली आभाळाची उंची, त्यांनी अनेक युगानुयुगं पाहिल्याची
ग्वाही देत होते. त्यांनी कृष्ण, पांडव, भगिरथ,
व्यास, शंकराचार्यादि योगीश्वरांची पावलं पाहिली होती. धर्मराज आणि यमधर्माचा संवाद
ऐकला होता. भगिरथाचे अथक प्रयत्न पाहिले होते. व्यासांच्या धीरगंभीर तत्वज्ञानाने विरक्त
होऊन आपली मखमली हिरवी राजवस्त्रं कित्येक युगांपूर्वी उतरवून पिवळी, भगवी वस्त्रे
अंगीकारली होती. एक आगळं वेगळं निसर्ग सौंदर्य आमच्या समोर उभं होतं. अथांग समुद्रापुढे
आपलं क्षुद्रपण आणि उत्तुंग हिमालयाच्या शिखरांपुढे आपलं खुजेपण जाणवून क्षणभर तरी
आपला अहंकार गळून आपण नतमस्तक झाल्याशिवाय रहात नाही.
हिमशिखरं साद घालत
होती. आमची उत्कंठा वाढत होती. “वा! काय सुंदर प्रदेश आहे तुमचा! आम्हाला फारच आवडला.”
मी बरोबरच्या थुब्तान त्सेवांगना सांगितलं. भरपूर मोकळी जागा पाहून कणादनी पळायला सुरवात
केली. “आम्हाला तर सांगितलं होतं की इथे
प्राणवायू कमी आहे. इथे तर आम्हाला अगदी ताजतवानं छान वाटतय ” मी थुब्तांगना
म्हणाले. “मॅडम इथे दोन ते तीन दिवस तरी तुम्हाला
acclimatize व्हायला लागतील.” ``Don’t be a gama in the land of lamas'' अशी नवी म्हणही आम्हाला ऐकविली
धावणार्‍या कणादचा हात पकडून उत्साहाला आवर घालत आम्ही बाहेर आलो. “आपल्याला कुठे जायचं
आहे बाबा?” कणाद विचारत होता. पांढरी अँबॅसिडर उभी होती. आम्ही बसलो. गाडीतल्या सीटस्
वरती काळ्याशार रंगावर ड्रगॉनची जोडी असलेला, इथल्या गारव्याची चुणुक दाखविणारा लोकरीचा
ऊबदार सुरेख गालिचा मन वेधून घेत होता. तेंव्हा अँबॅसिडर ही ड्रीमकार होती. त्यात
एवढी सजलेली म्हणजे लडाखक्वीनच म्हणायला हवी!
गाडी पुढे जात होती. रस्ता
मागे पडत होता. ह्या ओसाड माळरानावरही तुरळक ठिकाणी ताठ मानेनी उंचच उंच पॉपलरची झाडं
समूहात उभी होती त्यांच्या जोडीला विपिंग-विलोज खाली मान घालून उभ्या होत्या. पॉपलर
आणि विलोजची ती जोडी रामसीतेच्या जोडीसारखी मनाला स्पर्शून गेली. त्यांचा हिरवेपणा
त्यांची मुळं पाण्यापर्यंत पोचल्याची ग्वाही देत होता. किंबहुना अशा छोट्याशा झर्‍यांच्या
आधारानेच छोट्या छोट्या वस्त्या उभ्या होत्या. “मॅडम ह्या विलोजचं लाकूड क्रिकेटच्या
बॅटस् बनवायला वापरतात”. स्रिंग दोर्जे सांगत होते. “वाव्व! मग इथली मुलं खूप क्रिकेट
खेळत असतील ना!” मी न राहवून विचारलं. “नाही नाही! पिकतं तिथे विकत नाही. तसं इथे कोणी
क्रिकेट खेळत नाही. इथे सर्वजण आईस हॉकी, पोलो नाहीतर तिरंदाजी खेळतात.” हसत हसत स्रिंग
दोर्जेंनी ड्रायव्हरच्या शेजारच्या पुढच्या
खुर्चीवरून उत्तर दिलं. “शिवाय ह्या पॉपलरचं आणि विलोजचं लाकूड थंडीत जळण म्हणून किंवा
बास्केटस् बनवायला उपयोगी पडतं.” रस्त्याच्या बाजूनी मधे मधे चौथर्‍यावर उतरत्या छपराच्या
आडोशाने स्वत:च्या आसाभोवती फिरतील असे लालचुटुक नक्षीदार ड्रम (praying wheel) ज्याला इथे
‘माने’ म्हणतात ते हातानी फिरवीत लोकं त्याला प्रदक्षिणा घालत होते. त्यावर लडाखी भाषेत
बरच काही लिहिलेलं होतं. काही जणं माळ ओढत
‘ॐ मणिपद्मेहुम्’ चा जप करत होते. एक छोटासा घाट चढून गाडी वर आली. एक टुमदार बाजार
असावा. सकाळची वेळ असल्याने दुकानांची मांडामांड सुरु होती.
.jpg)
---------------------------
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Comments
Post a Comment