33 शे चा राजवाडा (Shey Palace) -

 

33 शे चा राजवाडा (Shey Palace) -


              ले पासून 15 कि.मी. वर असलेला 9 मजली शे चा राजवाडा लडाखमधलं मोठं आश्चर्यच म्हटलं पाहिजे. 1655 साली ‘देलदन नामग्याल’( द चा उच्चार ड कडे झुकणाराच असतो) या राजाने बांधलेला हा राजवाडा. आश्चर्याचं कारण म्हणजे ह्या सर्व वास्तू दगड आणि मातीमधे बांधल्या आहेत. आणि इतका पूर्वी बांधलेला असून आजही त्याचे सर्व मजले शाबूत आहेत.  पूर्वी शे हीच लडाखची राजधानी होती. पण जम्मूच्या डोग्रा राजाने हल्ला केल्यावर राजानी शे सोडून स्तोक येथेच कायमचं  वास्तव्य केलं. लेहून निघतांना गाडीनी हेमिस गोंपा कडे जाणारा किंवा ठिकसे गोंपाकडे जाणारा मनाली रस्ता धरला की वाटेतच राजवाडा लागतो. राजवाड्याजवळच वाटेत छोटसं तळं लागत. त्या तळ्यात ह्या राजवाड्याचं प्रतिबिंब पाहूनच राजाने ह्या राजवाड्याचं नाव शे ठेवलं असावं. ‘शे’ म्हणजे लडाखी भाषेत आरसा! रोज आपलं सौंदर्य ह्या तळ्यात डोकवून पहाणारा हा देखणा महाल आज जीर्ण झाला असला तरी एकेकाळचं त्याचं वैभव दाखविणार्‍या खुणा अंगावर आजही दिसत राहतात. राजवाड्याच्या परिसरातच राजानी आपल्या वडिलांच्या स्मृतिप्रित्यर्थ बांधलेली गोंपाही सुबक आहे. आज धूळमय झालेल्या या राजवाड्यात असलेल्या वस्तुसंग्रहालयात अनेक मौल्यवान् दागिने, तन्खा (scroll-painting) यांची जपणूक केली आहे. बुद्धाचा जीवनपट किंवा बुद्धाच्या आयुष्यातले प्रसंग अथवा बुद्धधर्माविषयी माहिती तन्खामधे चित्ररूपात दाखवलेली असते. जीवनचक्राचं दुःखमय दर्शन घडवणारे प्रसंग बाजूने रेखाटून मध्यभागी जीवनाचं यथार्थ ज्ञान झालेल्या शाक्यमुनी म्हणजेच  भगवान् बुद्धदेवांचं समाधिस्थ रूप अतिशय कलात्मक रीतीनी दाखविलेलं असतं. वेगवेगळ्या देवता आणि काही प्रसिद्ध लामांचा चरित्रपटही तन्खामधून चित्रित केलेला असतो. तन्खा रेशमी किंवा सुती कापडाचे बनलेले असतात. त्याच्यावरची चित्रं ही ऑईलपेंटने किंवा ऍक्रिलिकपेंटने रंगवलेली असतात; किंवा भरतकाम करून ही चित्रं तयार करतात. ऍप्लिकवर्क करूनही हे तन्खा तयार केले जातात. त्यांच्यावरची बारीक कलाकुसर बघण्यासारखी असते. हे तन्खा वर्षानुवर्षं टिकतात. पण तरीही रेशमी असल्याने नाजूक असतात. गुंडाळी करून ते कोरड्या सुरक्षित जागी ठेवलेले असतात. अनेक तन्खा काही विशिष्ट दिवशीच उघडले जातात. काही काही गोंपांमधले तन्खा तर बारावर्षांनी एकदा उघडले जातात.

----------------------------

नाते लडाखशी (अरुंधती प्रवीण दीक्षित)  अनुक्रमणिका

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

नाते लडाखशी

Image
नाते लडाखशी   (अरुंधती प्रवीण दीक्षित)   अ नु क्र म णि का     प्रकरणाला क्लिक करा आणि वाचा   1 प्र स्ता व ना – 2 ले ह ला ब द ली 3 ले ह ला पा य टे क ले - 4 घ र   5 मा झे कि च न चे प्र यो ग 6 रे डि ओ स्टे श न 7 ले शी दो स्ती 8 ले च्या नि व ड णु का 9 लेचे हवामान आणि गमतीजमती आणि पहिल्या हिवाळ्याची चुणुक 10 ले चा बा जा र 11 ले चा प रि वा र 12 F .R .L 13 बा णा सिं ग 1 4 ल डा ख  15  स र पं चां ची भे ट 1 6 लॅ म डॉ न 1 7 सु ट्टी ला घ री 18  प र त शा ळा 1 9  ल दा ख स्का ऊ ट स्  20   व सं त ऋ तु 2 1 पा हु णे 2 2 रा ष्ट्र प तीं ची ले भे ट 2 3 ल डा ख द र्श न ,  सी मे व र 2 4 ए कां त 2 5 मे ज र शै ता न सिं ग   26 ल डा ख चे अं त रं ग 2 7 हॅ म रे डि ओ 2 8 पॅ रा ड्रॉ प 29 Police commemoration day   3 0 पॅं गाँ ग त्सो Pangong Lake 3 1 त्सो मु री री 32 गों पा 3...
Read more

1 नाते लडाखशी (प्रस्तावना -)

Image
ना ते ल डा ख शी - (  समर्पण -        जिथे सुखसोयींचा वाराही पोचत नाही, त्या लडाखमधील अत्यंत दुर्गम भागात राहणार्‍या माझ्या भारतीय बांधवांना-) 1 प्रस्तावना - आज जुनी पुस्तकं चाळत बसले होते आणि अचानक त्याच्यातून काहीतरी अलगद खाली पडलं. माझी ही जुनीच सवय आहे. मी जेथे जाईन तिथली पानं फुलं तर कधी पेपरमधेच आलेल्या फोटोंची कात्रणं पुस्तकाच्या पानांमधे जपून ठेवते. कधी तीर्थयात्रा करून आलेले किंवा देवांना भेटी देऊन आलेले कोणी कुठल्याशा देवांचे फोटो देतात. 'हे फोटो सतत तुमच्याजवळ ठेवा, म्हणजे संकटं येणार नाहीत’ म्हणून सांगतात. संकटांना घाबरून नाही; पण आपली एवढी काळजी करणार्‍या त्या देवमाणसांची आठवण म्हणून मी काही काळ ते माझ्या पर्समधे ठेवते. असे खूप फोटो झाले की मी ते परत पुस्तकांच्या पानांमधे ठेऊन देते. म्हणजे पुस्तक वाचतांना खुणेसाठी वेगळा बुकमार्क शोधायला लागत नाही. पानापानात दडलेले हे खुणेचे पक्षी, पुस्तक उघडलं की परत आपले आठवणींचे सोनेरी पंख उघडून भूतकाळाच्या रम्य आकाशात विहरत आपली काळजी करणार्‍या आपल्या जुन्या मित्रांच्...
Read more

2 लेहला बदली -

Image
  2 ले ह ला ब द ली -                  भारतीय पोलीस सेवेतील (भा.पो. से. - - IPS ) ऑफिसरशी - प्रवीण दीक्षितांशी लग्न केलं आणि ‘बदली’ नावाच्या जादूच्या चटईने आम्हाला अदृष्टपूर्व, अद्भुत अशा ठिकाणांची सफर घडवायला सुरवात केली. 1986-1989 ला मुंबईच्या पेडररोडची उपवाहिनी असलेल्या गामाडिया रोड वर एका मस्त आलिशान (सरकारी कृपेनी मिळालेल्या ) प्लॅटमध्ये आम्ही राहत होतो. इटालियन टाइल्सनी बनविलेलं गालिचासारखं प्लोअरिंग, पितळी कड्यांचा सागवानी झोपाळा, कणादशी- - आमच्या मुलाशी - - - क्रिकेट खेळायचं म्हटलं तर पीच तयार होईल इतका विस्तीर्ण हॉल, सुंदर डायनिंग हॉल, मोठाले टब्स सामावून घेणार्‍याया बाथरूम्स, हवेशीर किचन,सर्व्हंट क्वार्टर,मोठ्या मोठ्या स्टोअररूम्स अशा सर्व अद्ययावत् सोयींनी घर परिपूर्ण होतं. ‘ अस्स घर सुरेखबाई खेळाया मिळतं’ म्हणत   आम्हीही धम्माल करून घेतली. बाँबे स्कॉटिश सारख्या नावाजलेल्या शाळेत कणादला इयत्ता 1ली साठी अ‍ॅडमिशनही मिळाली आणि त्याच बरोबर पोहण्यात प्रावीण्यही! कधी वरळीचा तरणतलाव तर कधी...
Read more