44 कणाद -
44 कणाद -
बाबांच्या बदल्यांमुळे बाबांसोबत
निरनिराळ्या गावांना फिरतांना सर्व साधारण मुलांना फारसा माहीत नसलेला एक शब्द कणादला
चांगलाच माहित झाला होता. T.C. - - Transfer certificate! लेमधली तिसरी पर्यंतची ही त्याची
पाचवी शाळा होती. अलिबागच्या देवळात भरणार्‍या शाळेपासून दिल्लीच्या `ब्ल्यू बेल्स'
ते मुंबईच्या `बॉम्बेस्कॉटिश' सारख्या टाइट अपर लिप अ‍ॅक्सेंटच्या शाळेमधून लेमधल्या
सेंट्रल स्कूल मधे येऊन तो दाखल झाला. मराठी मिडियमच्या माझ्या अट्टाहासाप्रीत्यर्थ
त्याला मुंबईच्या मराठी शिशुविहार शाळेतही दाखलं केलं होतं. पण दिल्लीला बदली झाल्यावर
त्याच्या इंग्रजी माध्यमावर शिक्कामोर्तब झालं. त्याला हिंदी, इंग्रजी अशा कुठल्याच
भाषा येत नसल्याने त्याच्या बाईंनीच कपाळाला हात लावून घेतला. पण त्याचं काहीच आडलं
नाही. कुठलीच सामाईक भाषा येत नसलेला सोमालियाचा लिल्याम, कलकत्याचा एषु (म्हणजे त्याचं
नावं एषु नव्हतं. पण दंगा करत त्याच्या इकडे तिकडे पळण्यामुळे त्याची आई त्याला कायम
एषु म्हणजे इकडे ये म्हणून दटावायची आणि आम्हाला ते त्याचं नावच वाटत रहायचं. कणादही
त्याला बोलावतांना कायम एषुच म्हणायला लागला.)रशियाचा साशा असे दुर्मिळ मित्र त्याला
मिळत गेले. लेला गेल्यावर ह्याचं कसं होणार असं वाटत असताना दुसर्‍याच दिवशी त्यानी
‘छू ताँग’ असं सोनमला सांगितलं आणि तोही हसत पाणी घेऊन आला; तेंव्हाच पाण्याला छू म्हणतात
आणि पाणी पाहिजे ह्यासाठी छू ताँग हे मला कळलं. आता मला काळजी करायचं काही कारण नव्हतं.
कारण शाळा आणि ऑर्डली ह्यांच्याकडून तो पुरेशी वाक्यं शिकला. अभ्यासाचा मात्र घोळच
होता. अभ्यासाच्या भाषेचं माध्यम बदलत गेलं आणि बोर्डही लोकल बोर्ड ते I.C.S.C. ते CBSC असा सर्व
प्रवासही होऊन गेला.
मुंबईला शाळेची गौरी,गणपतीची
मनसोक्त सुट्टी झाली आणि आम्ही लेमधे दाखल झालो; आणि एकाच महिन्यात इथल्या शाळेला सुट्टी
लागून ती एकदम मार्चमधेच उघडेल असं कळलं. शाळा सुरू झाली की परीक्षा. म्हणजे 4-5 महिन्याची
सुट्टी आणि त्यानंतर एकदम परीक्षाच! शाळेत वर्षभर काय शिकवून झालय ह्याचाही पत्ता नाही.
मला जरी काळजी वाटत असली तरी बाबांबरोबर एका नवीन गावी आल्याच्या आनंदात तो मुक्त बागडत
होता. आम्ही 3रीची पुस्तकं मागवून घेतली. मुंबईच्या I.C.S.C. मधुन C.B.S.C. मधे अभ्यासक्रम
बदलायला लागेल ह्याचा 3री काय बाऊ करायचा असंच वाटत होतं. पण प्रत्यक्ष पुस्तकं पाहिल्यावर
माझ्या पोटातच गोळा आला. मुंबईला मराठी अक्षरं नुकती शिकवायला सुरवात केली होती आणि
इथेतर अनेक विषय फक्त हिंदीतच शिकविले जाणार होते. रोज घरी आईची शिकवणी म्हणजे आधी
मला शिकून मग त्याला शिकवणं भाग होतं. बघता बघता जुले -जुले सोबत अब्बे तू- - करत तिथल्या तमाम बालसागरात हाही मिसळून गेला. रोज
दोर्जे त्याला दुपारी डबा घेऊन जात असे. शाळेच्या आवारातच भले मोठे मोठे खडक होते.
त्याच्यातील सर्वात उंच खडकाच्या सिंहासनावर आसनस्थ होऊन दुसर्‍या खडकावर डबा ठेऊन
खाण्याची गम्मत त्याला परत कुठल्या डाऊनच्या शाळेत मिळाली नाही. शाळेमधेच खोड्या जास्त
झाल्या की शाळेतून क्लास टीचर कडून तंबी मिळत असे ‘तेरी T.C. काट दूँगा।’ आणि तेंव्हाच माझ्याही ज्ञानात भर पडली. तुला शाळेतून
कायमचं घरी पाठवून देईन ह्या साठीचा हा परवलीचा शब्द होता. रोज धुळीत भरलेलं त्याचं
ध्यान हसत खेळत घरी येऊ लागलं. अगदी पापण्यांवरही धूळीचा थर बसलेला असे. अंगावरचे कपडे
झटकले तर पसाभर धूळ सांडे. बघता बघता मराठी, इंग्रजी सोबत लडाखी हिंदी ही त्याच्या जिभेवर घोळायला लागली. मुंबईला पोहण्याच्या स्पर्धांमधे
भाग घेणार्‍या ह्या बाळाला इथे बादलीभर पाण्यात अंघोळ करायला लागणार म्हणून मला थोडंसं
वाईट वाटत होतं. सोनम वांग्याल हे एव्हरेस्ट चढून गेलेले ऑफिसर आमच्या शेजारी नुकतेच
रहायला आले. लडाखमधे त्यांना हीरो म्हणूनच संबोधलं जायचं. ह्या हीरो अंकलसोबत कणादची
मैत्री झाली आणि रोज घराच्याच मागे असलेला कालीमातेचा पर्वत चढून यायचं असं एकमेकांचं
ठरलं ही. पण एक अट होती कणादने रोज हीरो अंकलना पहाटे पाच वाजता उठविण्यासाठी हाक मारली
पाहिजे. आम्हाला वाटलं तेरड्याचा रंग तीन दिवस तसं हे खूळ थोड्याच दिवसात संपेल. पण
कणाद रोज पहाटे पाच वाजता उत्साहाने त्यांच्या
खिडकीशी जाऊन “हीरो ऽ अंकऽऽल”! म्हणून हाक मारायचा आणि अंकलना त्याला दिलेला शब्द पाळायला
लागायचा. बघता बघता इतर मुलांबरोबर शाळेचा चढउताराचा घाटरस्ता तोही पळत पळत, तर कधी
ठेपले खेळत, एकमेकांच्या गळ्यात गळे घालून तर कधी सगळयांबरोबर टू टनर , फायू टनर ट्रकमधून
हौसेने जायला लागला.
सुट्टीमधे आर्मीच्या
फॅमिलीजना लेला येऊन राहण्याची परवानगी मिळे. वडिलांना भेटायला आलेल्या मुलांना कधी
वडील भेटत तर कधी वडिलांना अजून दूरवरच्या पोस्टवर कामानिमित्त जाऊन रहावे लागे आणि
परत परत त्यांची ताटातूट होत राही. अशा वेळी थोडीशी करमणूक म्हणुन आर्मितर्फे मुलांसाठी
रिझांगला नाला इथे ट्रेकिंग आणि 4 दिवसांचा कँप ठेवला होता. ले ला राहिल्यामुळे डोंगरदर्‍यांशी
कणादची चांगलीच मैत्री झाली होती आणि लेच्या जेवणाशीही. परत येतांना आपल्या बॅकपॅकमधे
प्रचंड दगडांचा साठा तो एकटा उचलून घेऊन आला होता. ह्या दगडांमधे असलेलं लोह पाण्याबरोबर
संयोग होऊन दगडावर वनस्पति किंवा नेचांच्या पानाच्या आकाराची गडद रंगाची नक्षी तयार
होते. निसर्गाने काढलेली ही दगडांवरची चित्रकला
कणादच्या उत्साहामुळे आजही आमच्या घरात सांभाळून ठेवली आहे.
मुंबईत सुट्टीला आल्यावर
एका महिन्याभराच्या दुर्ग भ्रमणाच्या प्रशिक्षण वर्गास कणाद गेला होता. प्रशिक्षक सर्वांबरोबर
गप्पा मारत. गप्पाच्या ओघात तो म्हणाला “आमच्या घराच्या मागे भला मोठा पहाड आहे रोज
मी तो चढून येतो.” काही वेळाने त्यानी सांगितलं “आमच्या नं घरापुढे मोठ्ठा समुद्र आहे.
मला त्यात मोत्याबरोबर पळायला खूप आवडत. आमच्या घरामधे खूप नारळाची, आंब्याची झाडं
आहेत. एक विहीर पण आहे. मी लहान असतांना त्यात गळून पडलेले छोटे छोटे नारळ टाकायचो.
” दुसर्‍याच दिवशी त्याने सांगितलं, “आमच्या घरासमोर सफरचंदाची आणि जर्दाळूची झाडं
आहेत. त्यांना छोटी छोटी सफरचंदं आणि पिवळे पिवळे जर्दाळू लागतात.” कधी तो सांगे “आमच्याकडे
धो धो पाऊस पडतो आणि घरात साप येतात. ” तर कधी सांगे “आमच्याकडे बर्फ पडलं की सगळी
जमीन पांढरी शुभ्र होते. अणि मॅगपाय येतात.” त्याच्या गप्पांमुळे सर्वांना काही तरी
गडबड आहे आणि हा मुलागा आपल्याला चांगलाच गंडवतोय असं वाटायला लागलं. बरं कुठले संदर्भ
फारसे चुकही नसत. एवढा लहान मुलगा इतकं अचूक खोटं कसं बोलू शकतो हेही कळत नव्हतं शेवटी न राहून त्यांनी त्याला तू कुठे राहतोस असं विचारल्यावर
त्यानी “लेला ” असं स्वच्छ मराठीत सांगितल्यावर त्यांनाच कळेनासं
झालं. मग तुझ्या घरी नारळाची झाडं आणि समुद्र कसा असेल? असं विचारल्यावर अभावित उत्तर
येई ते तर अलिबागच्या घरी! तिथे तुझे आजी आजोबा असतात का? नाही. आमचंच घर आहे तिथे.
थोड्याच वेळात दिल्लीच्या घराचा उल्लेख होई; आणि घरासमोर असलेली विस्तीर्ण लॉन आणि
नेहरू स्टेडियम ह्याचंही वर्णन असे. शिबीर संपलं तेंव्हा काळजीने तिथल्या प्रशिक्षकांनी
हा भारीच थापा मारतो असं आम्हाला सांगितलं.
आम्हीही हसत हसत तो काय सांगतोय ते खरंय म्हटलं.
-------------------------------
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Comments
Post a Comment