45 लॅमडॉनचा निरोप –

 

45 लॅमडॉनचा निरोप –

                           बघता बघता दोन वर्षांचा काळ कसा पुढे गेला हे कळलच नाही. आज ‘ले ’ च्या ‘लॅमडॉन’ शाळेत सायन्स टीचर म्हणून शिकवायचा माझा शेवटचा दिवस होता.प्रवीणची बदली झाली आणि मलाही शाळा सोडून परत जाणं भाग होतं. मुलांच्या आठवणींनी भरलेला दोन वर्षांचा काळं मी मनाच्या पुस्तकात मोरपिसासारखा कायमचा जपून ठेवणार होते. परत निवांत वेळी, एकांतात, गतकाळाच्या ह्या सुंदर पिसाचा आठवणींचा देठ धरून मी पुन्हा पुन्हा माझ्या मनाच्या पानांमधून ओढत हे गतकाळाचं पीस फुलवणार होते. माझ्या मनात परत ते जिवंत करणार होते. आठवणींच्या मोरपिसाचे प्रत्येक धागे वेगवेगळे होऊन फुलून येणार होते. लहानपणी आम्ही म्हणायचो पीस जिवंत झालं! तसे सगळे अनुभव जिवंत होणार होते. मोरपिसाला असलेल्या डोळ्यामधून मी इतरांना न दिसणारा ‘ले’चा भूतकाळ बघणार होते. कृष्णानी मुकुटात जपलेलं मोरपीस, गोकुळाच्या अशाच रंगीत मखमली आठवणी त्याला सतत सोबत करत असतील का?

               मागची दोन वर्षं झरझर झरझर माझ्या डोळ्यासमोरून सरकत होती.  सर्व रंगीत आठवणींचा कॅलिडोस्कोप मनात फिरत होता. नवनवीन रंगीत चित्रं बनत होती. पुसत होती. परत बनत होती. त्या नादात वर्गात दाखल झाले. कधी नव्हे ती वर्गात शांतता होती.  आज माझा शाळेचा शेवटचा दिवस होता. “चला पुस्तकं उघडा.” मी जास्तीत जास्त अभ्यास संपवायच्या मागे होते. कारण नंतर किती दिवस त्यांना सायन्स टीचर मिळणार नव्हते माहीत नाही. त्यांच्या मुसमुसण्यानी मनात कुठेतरी तुटल्याची जाणीव होत असली तरी मला ती दाखवायची नव्हती. पण आज कोणाचंच लक्ष नव्हतं. टि.व्ही.वर कार्यक्रमाच्या खालून सलग पुढे सरकत राहणार्‍या जाहिरातीच्या पट्टी सारखी माझ्या बोलण्याची रिबीन मधेच कापून एक आवाज आला - - “मॅडमले! मॅडमले!! तुम्ही आज आम्हाला सोडून जाणार? ”डोळ्यातून पाणी काढायचं नाही असं ठरवून आले होते. शांतपणे त्यांना सांगितलं - -“हो! ”कावर्‍या बावर्‍या चेहर्‍यांकडे पहायची माझी हिम्मतच होत नव्हती.

माझा शेवटचा वर्ग शेवटचा तास संपला. शाळा सुटायला अजून वेळ होता. मी टीचर्स-रूम मधे जाऊन बसले. थोड्याच वेळात निरोप आला प्रिन्सिपॉलनी शाळेच्या मैदानात बोलावलंय! मैदानात? आत्ता?  बाहेर आले तर काय! सर्व वर्ग मैदानात शिस्तीत उभे होते. “मॅडम दिस्कीत यांचा आज शाळेतला शेवटचा दिवस आहे आपण त्यांना शुभेच्छा देऊ या.” प्रन्सिपॉल सांगत होते. इथे बदलीवर येणार्‍या मॅडम लगेचच बदलून ले सोडून जात. त्यामुळे आत्तापर्यंत कोणा डाऊनच्या टीचरला सेंडऑफ द्यायची प्रथा नव्हती. पण मुलांच्या हट्टापुढे आज शिक्षकांनाही माघार घ्यायला लागली.

                      मुलं घरून येतांनाच कोणी बाटलीभर दूध, कोणी बिस्किटं घेऊन आली होती. मुलंच आम्हा सर्व टीचर साठी चहा बनवून घेऊन आली.  मुलं बोलतं होती आणि त्यांच्या रेशमी पाशात मी जास्त जास्तच गुंतत चालले होते. गळ्यात आवंढा दाटू नये म्हणून वारंवार आकाशाकडे वरती पाहून खोटं खोटं हसत वेळं मारून नेत होते. “मॅडमले बोला नं !” शेवटी मला काही तरी बोलणं भाग होतं! भारल्यासारखी मी उठले. माईक हातात घेत, शब्द जुळवत बोलू लागले –

``My dear little sons and daughters!- --

आज तुम्हाला पाहून, मला एका संस्कृत श्लोकाची आठवण झाली. छोटीशी गोष्टच आहे ती. एक म्हातारी- - - अगदी जख्ख म्हातारी - -  खाली वाकून रस्त्याने चालली होती. तिला पाहून एका व्रात्य मुलांनी तिला आडवलं, आणि विचारलं “अग सुंदर मुली तुझं काही जमिनीवर पडलंय का?” आत्ता पर्यंत रडण र्‍या चेहर्‍यांनाही खुद्कन हसू फुटलं “काय शोधत तू फिरतीएस?” हसून ती म्हणाली “अरे बाबा दिसत नाही का तुला? माझा यौवनरूपी अतिशय मौल्यवान् मोती ह्या जमिनीवर कुठेतरी हरवलाय. तो शोधतीए रे बाबा!”

               “बाळांनो माझी शाळा सुटली  आणि माझी बालपणाची मौल्यवान् रंगीत माळ सुटून तिचे मणी इतस्ततः विखरून गेले. पण माझ्या हरवलेल्या बालपणाचे सगळे मोती गेल्या दोन वर्षात वेचून वेचून तुम्ही माझ्या ओंजळीत टाकले. माझी ओंजळ तुमच्या प्रेमाने भरून टाकली. तुमच्याबरोबर मी परत एकदा लहान झाले. तुम्ही मला माझं हरवलेलं बालपण परत केलं. कसे आभार मानू तुमचे? - - - तुम्हाला मोट्ठ बनवायच्या नादात तुम्हाला रागावले ते विसरून जा.”

                 आत्तापर्यंत सगळे छोटे छोटे हात माझ्या गळ्यात पडले होते. लाकडाला पोखरणारा भुंगा कमळाच्या कोमल पाकळयात बंद झाला की का बाहेर येऊ शकत नाही ह्याचं उत्तर माझ्या गळ्यात होतं. सगळ्यात मृदु असलेली कमळाची कळी चिखल आणि पाण्यालाही भेदून वर येते. छोटासा अंकुर दगडालाही फोडतो. कसा ते अनुभवत होते.

               आपल्या आवडत्या बाईंसाठी आणलेल्या भेटी मी घेणार नाही म्हटल्यावर तिथेच गालांवरून गंगा यमुनांचा पूर वहायला लागला. माझा निश्चय त्या कोवळ्या गालावरच्या गंगायमुनेत एखाद्या ढेकळासारखा विरघळून जात होता. माझ्याकडे लडाखी कप, पेनं, चित्रं, साडी असा खजिनाच जमा झाला. तेवढ्यात माझ्या पाचवीच्या विद्यार्थिनी माझ्यासाठी कानातले लांब लोंबते डूल घेऊन धावत आल्या. मॅडमले तुम्ही कधी लांब डूल नाही घालत. बघानं तुम्हाला छान दिसतील. घालां ना!  खरचं आई मुलाला घडवत असली तरी मूल एका आईला घडवत असतं. माझ्या गळ्यात पडलेले त्यांचे हात काढणं सगळ्यात अवघड गोष्ट होती.

              माझी पावलं घराच्या दिशेने पडतं होती. शाळा आणि माझ्यातलं अंतर वाढत होतं.  शाळा मागे मागे पडत माझ्या डोळ्यातल्या पाण्याने धूसर होत चालली होती; आणि एका वळणावर अदृश्यही झाली. एक विचार डोक्यात वीज चमकावा तसा चमकून गेला आणि माझे पाय तिथेच थबकले- - - मला ययाति आठवला. पुरूकडून तारुण्य मागून घेणारा! असाच होता का माझा  अट्टाहास? – - मुलांनी मोट्ठ व्हावं हा ! –  - -ययातिसारखा   ! आणि मी मात्र - - - -आज माझं हरवलेलं बालपण त्यांच्याकडून घेऊन चालले हेते. खूप दिवस ते अनुभवणार होते. परत परत!!!!

--------------------------------------------

नाते लडाखशी (अरुंधती प्रवीण दीक्षित)  अनुक्रमणिका